Sandomierz - miasto we wschodniej części województwa świętokrzyskiego, nad Wisłą, na krawędzi Wyżyny Sandomierskiej. 25,7 tys. mieszkańców (2006).

W czasach przedhistorycznych zamieszkany przez słowiańskie plemię Lędziców. Stałe osadnictwo od VIII w., od X w. osada. Od XI w. należał do znaczniejszych grodów-miast na ziemiach polskich. W okresie rozbicia dzielnicowego stolica księstwa, w latach 1146-1166 we władaniu Henryka I, syna Bolesława III Krzywoustego. Po śmierci Henryka księstwo sandomierskie połączono z senioralną dzielnicą krakowską. W XIII w. trzykrotnie niszczony przez Tatarów (1241, 1260, 1287). Rozwijał się jako osada handlowa przy szlaku z Małopolski na Ruś, a od czasów Władysława II Jagiełły - z Litwy przez Lublin do Krakowa.

Przywileje otrzymane od pierwszych książąt piastowskich (prawo bicia monety, prawo składu), a szczególnie protekcyjna polityka Kazimierza III Wielkiego sprzyjały rozwojowi miasta. Podpisanie pokoju toruńskiego (1466) i otwarcie drogi wiślanej przez Elbląg i Gdańsk umożliwiło Sandomierzowi pośrednictwo w handlu zbożem, wzbogaciło miasto, które stało się jednym z ważniejszych ośrodków politycznych Polski. 1570 odbył się w Sandomierzu zjazd różnowierców polskich, na którym zawarto porozumienie między głównymi odłamami protestanckimi (zgoda sandomierska).

1606 zawiązał się w mieście rokosz sandomierski. Zniszczony w 1656 przez wojska szwedzkie Karola Gustawa, nie odzyskał już dawnego znaczenia. 1704 powstała konfederacja sandomierska w obronie Augusta II Mocnego. W III rozbiorze Polski (1795) zajęty przez Austrię. 1809 w wyniku wojny austriacko-polskiej zdobyty przez wojska księcia J. Poniatowskiego i włączony do Księstwa Warszawskiego, w 1815 do Królestwa Polskiego. Od 1818 siedziba biskupstwa.

W Polsce międzywojennej ożywienie gospodarcze związane z budową Centralnego Okręgu Przemysłowego. Podczas okupacji rejon aktywnej działalności oddziału partyzanckiego Jędrusie, AK i AL. Zdobyty 18 VIII 1944 przez jednostki wojsk radzieckich pułkownika W.F. Skopenki. Od 1999 miasto powiatowe. Rozwinięty przemysł szklarski, ponadto zakłady przemysłu spożywczego, stocznia rzeczna i port rzeczny. Ośrodek turystyczny.